အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး (International Criminal Court) ႏွင့္ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္းစာတမ္း

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး (International Criminal Court) ႏွင့္
လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္းစာတမ္း

PDF Download Link: Analysis on ICC and Current Myanmar’s Affairs

ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ရခုိင္အေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏိုင္ငံတကာက အာ႐ုံစိုက္ခံရသည္အထိ ေရာက္ရွိခဲ့ေသာအေျခအေနမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး ျပည္ပဖိအားဒဏ္ကို အေတာ္ပင္ဆိုးရြားစြာ ခံစားရေနသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ လံုၿခံဳေရးပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ အဓိကတာ၀န္ယူခဲ့ရေသာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ကို လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈစသည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ားျဖင့္ တရား႐ုံးတင္ အျပစ္ေပးႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကသည္ကိုလည္း ေတြ႔ျမင္ရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားလံုၿခံဳေရးႏွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ဆိုင္မႈကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္ခံရသည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ ဟုလည္း သံုးသပ္ရမည့္ အေနအထား ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ျမန္မာ့အေရး အေျခအေနမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေသနဂၤမဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးအဖြဲ႔မွ သံုးသပ္ခ်က္စာတမ္းတစ္ေစာင္ ျပဳစုထုတ္ျပန္ရန္ စီစဥ္လုပ္ေဆာင္ ခဲ့ပါသည္။ ယခုစာတမ္းတြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး (International Criminal Court – ICC) ၏ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ႏိုင္ငံတကာ၏ သေဘာထားမ်ား၊ အနာဂတ္ ျမန္မာ့အေရးအေပၚ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို ေကာက္ႏုတ္ထည့္သြင္း ျပဳစုထားပါသည္။ ေလ့လာလိုသူမ်ား အတြက္ လိုအပ္သလို အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ ျဖန္႔ခ်ိေပးလိုက္ပါသည္။

၁။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး (International Criminal Court – ICC)

ကမာၻတစ္၀န္းမွ ျပစ္မႈထင္ရွားေသာ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား၊ စစ္ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္မႈမ်ားကို တရားစြဲဆုိအျပစ္ေပးႏုိင္ရန္ ရည္ရြယ္ကာ ဖြဲ႔စည္းထားျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္တြင္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီက ယူဂုိစလားဗီးယားႏိုင္ငံ၌ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားအား စစ္ေဆး အျပစ္ေပးရန္အတြက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံး (Ad-hoc Tribunal – International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia – ICTY) ကို စတင္ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ထိုတရား႐ုံးသည္ သီးသန္႔တရား႐ုံး Ad-hoc တစ္ခု ျဖစ္သည္။

တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ရဝမ္ဒါႏုိင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡကာလမ်ားအတြင္း က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ရာဇ၀တ္မႈမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကုိ အေရးယူႏိုင္ရန္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီက ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံအတြက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံး (International Criminal Tribunal of Rwanda – ICTR) ကုိ ထပ္မံဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။

၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ အီတလီႏိုင္ငံ၊ ေရာမၿမိဳ႕၌ ကုလသမဂၢမွ ႀကီးမွဴးဦးေဆာင္ၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံး (International Criminal Court – ICC) ကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ရန္အတြက္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မူၾကမ္း ေရးဆြဲသည့္ ညီလာခံတစ္ရပ္ကို က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ထိုညီလာခံတြင္ ႏိုင္ငံေပါင္း (၁၆ဝ) မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီး တစ္လေက်ာ္ၾကာ ေဆြးေႏြးညႇိႏိႈင္းကာ တက္ေရာက္လာသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားထဲမွ ႏုိင္ငံေပါင္း (၁၂၃) ႏိုင္ငံမွ ထိုစာခ်ဳပ္ကို အတည္ျပဳရန္ ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံအပါအဝင္ တ႐ုတ္၊ လစ္ဗ်ား၊ အီရတ္ႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံ (၇) ႏိုင္ငံက ထိုစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုလက္မွတ္ေရးထိုးရန္ ကန္႔ကြက္မဲေပးခဲ့ၾကၿပီး ႏိုင္ငံေပါင္း (၂၁) ႏိုင္ငံက ၾကားေနခဲ့သည္။ ယင္းစာခ်ဴပ္ကို ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ (၁၇) ရက္ေန႔တြင္ အတည္ျပဳျပ႒ာန္းႏိုင္ခဲ့သည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံး (International Criminal Court – ICC) ကို ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္ရန္အတြက္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည့္ ေနရာျဖစ္ေသာ ေရာမၿမိဳ႕ကုိ အစြဲျပဳ၍ ေရာမစာခ်ဳပ္ (Rome Statute) ဟုလည္း ေခၚဆုိသည္။

စာခ်ဳပ္အရ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံးကို ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ႏုိင္ရန္အတြက္ ႏိုင္ငံေပါင္း (၆ဝ) က အတည္ျပဳ လက္မွတ္ေရးထိုးရန္ သတ္မွတ္ထားခဲ့သည္။ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ (၁၁) ရက္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံေပါင္း (၆၆) ႏိုင္ငံက အတည္ျပဳ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၿပီးေနာက္ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ (၁) ရက္ေန႔တြင္ တရား႐ုံးကို စတင္ဖြဲ႔စည္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ၊ ဟိတ္ၿမိဳ ႔တြင္ ႐ုံးစိုက္ကာ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါသည္။

၂။ ICC က လက္ခံကုိင္တြယ္ႏုိင္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈ အမ်ိဳးအစားမ်ား

ယခုေပၚေပါက္လာေသာတရား႐ုံးသည္ လူမ်ိဳးသုဥ္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ား (Genocide)၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ တစ္ခုလံုးကို ထိခုိက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား (Crimes against Humanity)၊ စစ္ပြဲဆုိင္ရာ ရာဇဝတ္မႈမ်ား (War Crimes) တုိ႔ကုိ က်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စြဲခံရသည့္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ (သို႔) အဖြဲ႔အစည္းတစ္ရပ္ကို ခံု႐ုံးတင္ အေရးယူႏုိင္သည္။ ထုိအမႈ (၃) မ်ိဳးႏွင့္ အက်ံဳးမဝင္သည့္ က်န္သည့္အမႈမ်ားကို မတုိင္ၾကားႏုိင္ေပ၊ အေရးမယူႏိုင္ေပ။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ အခ်က္ (၃) ခ်က္ထဲမွ တုိင္ၾကားႏုိင္ေသာအမႈမ်ားမွာ

(က) လူမ်ိဳးသုဥ္းသတ္ျဖတ္မႈ (Genocide)

လူမ်ိဳးသုဥ္းသတ္ျဖတ္မႈ (Genocide) ဆုိသည္မွာ ႏုိင္ငံသား၊ မ်ိဳးႏြယ္စု၊ လူမ်ိဳးစု (သုိ႔မဟုတ္) ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အသင္းအဖြဲ႔မ်ားအားလံုးကို ဖ်က္ဆီးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ား (သုိ႔မဟုတ္) အခ်ိဳ႕အစိတ္အပုိင္းကုိ ဖ်က္ဆီးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ားကုိဆုိလုိသည္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားပါသည္။
အပုိဒ္ (၇) အရ လူမ်ိဳးသုဥ္း သတ္ျဖတ္မႈႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ ျပစ္မႈအမ်ိဳးအစား ၅ မ်ိဳးမွာ-
(၁) လူတစ္စု၏ အဖြဲ႔ဝင္မ်ားကို ပစ္မွတ္ထားေသာ သတ္ျဖတ္ျခင္း။
(၂) လူတစ္စု၏ အဖြ႔ဲဝင္မ်ားကို ခႏၶာကုိယ္ သုိ႔မဟုတ္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ျပင္းထန္စြာ အႏၲရာယ္ျပဳျခင္း။
(၃) အသင္းအဖြဲ႔တစ္ခုလံုး သုိ႔မဟုတ္ အခ်ိဳ႕ကုိ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ က်ဆင္းပ်က္စီးမႈ ျဖစ္ေပၚေစရန္ တမင္တကာ ရည္ရြယ္၍ ထုိအုပ္စု၏ အသက္အႏၲရာယ္ကို ထိပါးျခင္း။
(၄) လူတစ္စုအတြင္း၌ ကေလးေမြးဖြားမႈကို တားဆီးရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ခ်မွတ္သည့္ သတ္မွတ္ခ်က္ကုိ လုိက္နာေစျခင္း။
(၅) ကေလးသူငယ္မ်ားကုိ လူအုပ္စုတစ္စုမွ အျခားလူအုပ္စုတစ္စုသုိ႔ အတင္းအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း။

(ခ) လူသားမ်ိဳးႏြယ္တစ္ခုလံုးကို ထိခိုက္ေစသည့္ ရာဇ၀တ္မႈမ်ား (Crimes against Humanity)
လူသားမ်ိဳးႏြယ္တစ္ခုလံုးကို ထိခုိက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားဆုိသည္မွာ မည္သည့္အရပ္သား လူထုကုိမဆုိ ဦးတည္၍ စနစ္တက်တုိက္ခုိက္ေသာ (သုိ႔မဟုတ္) က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ တုိက္ခုိက္ေသာ က်ဴးလြန္မႈမ်ားဟု အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိထားသည္။

အပုိဒ္ (၇) အရ လူသားမ်ိဳးႏြယ္တစ္ခုလံုးကုိ ထိခုိက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ ျပစ္မႈအမ်ိဳးအစား (၁၁) ခုမွာ –
(၁) လူသတ္မႈ၊
(၂) မ်ိဳးျဖဳတ္ျခင္း၊
(၃) ကၽြန္ျပဳျခင္း၊
(၄) ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးျခင္း သုိ႔မဟုတ္ အတင္းအက်ပ္ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း၊
(၅) ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ျခင္း (သုိ႔မဟုတ္) အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္၍ လူတစ္ေယာက္၏ ကုိယ္ပုိင္လြတ္လပ္ခြင့္ကို ျပင္းထန္စြာ ဆံုး႐ႈံးေစျခင္း၊
(၆) ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊
(၇) မုဒိမ္းက်င့္ျခင္း၊ လိင္ေက်းကၽြန္ျပဳျခင္း၊ အတင္းအက်ပ္ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ေစခုိင္းျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ရွိေစျခင္း၊ ကုိယ္ဝန္မရရွိေစျခင္း၊ အျခားဆိုးရြားေသာ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္ျခင္း၊
(၈) သက္ေသအေထာက္အထားျပႏုိင္ေသာ မည္သည့္လူစုကုိမဆုိ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ (သုိ႔မဟုတ္) ႏုိင္ငံေရး၊ လူမ်ိဳးေရး၊ အမ်ိဳးသားေရး၊ မ်ိဳးႏြယ္စုေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာေရး၊ လိင္ စသည့္အုပ္စုမ်ားအား ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊
(၉) လူမ်ားအား အတင္းအက်ပ္ ေပ်ာက္ဆံုးေစျခင္း၊
(၁၀) လူမ်ိဳးအသားအေရာင္ ခြဲျခားေရးဆုိင္ရာဝါဒႏွင့္ဆုိင္ေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားျပဳလုပ္ျခင္း၊
(၁၁) တမင္တကာရည္ရြယ္၍ ႀကီးစြာေသာဆင္းရဲမႈကုိ ျဖစ္ေစျခင္း၊ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာႏွင့္ ခႏၶာကုိယ္ပုိင္း ဆုိင္ရာအရ ျပင္းထန္စြာ ထိခုိက္အနာတရျဖစ္ေစျခင္း စသည့္ အျခားလူမဆန္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကို ဆုိလုိသည္။

(ဂ) စစ္ရာဇဝတ္မႈ (War Crimes)

စစ္ရာဇဝတ္မႈဆုိသည္မွာ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ေစ၊ ႏုိင္ငံတကာစစ္ပြဲျဖစ္ေစ၊ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡကာလအတြင္း စီမံကိန္းတစ္ခု၊ မူဝါဒတစ္ခု၏ အစိတ္အပုိင္းအေနျဖင့္ က်ဴးလြန္ျခင္း (သုိ႔မဟုတ္) ထုိျပစ္မႈမ်ိဳးကို က်ယ္ျပန္႔ေသာ ပမာဏတစ္ခု က်ဴးလြန္ျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိထားသည္။ စစ္ရာဇဝတ္မႈအတြက္ ေရးဆြဲထားေသာ ဥပေဒအပုိဒ္ (၈) အရ စစ္ရာဇဝတ္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ အဓိကက်ေသာ ေအာက္ပါ အခ်က္ (၄) ခ်က္ကို က်ဴးလြန္ပါက စစ္ရာဇဝတ္မႈ ေျမာက္သည္ဟု ဆုိႏုိင္သည္။
(၁) ၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္လ (၁၂) ရက္၊ ဂ်ီနီဗာသေဘာတူညီခ်က္မ်ား၏ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို လူအမ်ား (သုိ႔မဟုတ္) အရာဝတၳဳမ်ားအေပၚ ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား၊
(၂) စစ္ပြဲအတြင္းႏွင့္ လက္နက္ကုိင္ပဋိပကၡအတြင္း က်င့္သံုးရမည့္ စစ္ဥပေဒကို ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား၊
(၃) အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လကၡဏာေဆာင္သည့္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡျဖစ္ရာတြင္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္လ (၁၂) ရက္ပါ ဂ်ီနီဗာသေဘာတူညီခ်က္ (၄) ရပ္ႏွင့္ သက္ဆုိင္သည့္ ပုဒ္မ (၃) ကို ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားျဖစ္ေသာ ဖ်ားနာေနေသာ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရေနေသာ၊ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းခံရေသာ (သို႔မဟုတ္) အျခားအေၾကာင္းေၾကာင့္ စစ္မတိုက္ႏိုင္ေသာ လက္နက္ခ်ၿပီးျဖစ္သည့္ လက္နက္ကုိင္ တပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ားတြင္ တက္ႂကြစြာ ပါဝင္တုိက္ခုိက္ျခင္း မရွိေတာ့သည့္သူမ်ားကို ဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္ က်ဴးလြန္မႈမ်ား၊
(၄) အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လကၡဏာမေဆာင္သည့္ လက္နက္ကုိင္ပဋိပကၡ (ျပည္တြင္းစစ္) မ်ား အတြက္ က်င့္သံုးေသာ စစ္ဥပေဒကို ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈတုိ႔ ျဖစ္သည္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စစ္ရာဇဝတ္မႈ ေျမာက္ႏိုင္ေသာ အမႈမ်ားမွာ –
(၁) လူမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ မ်ိဳးသုဥ္းေစျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းျခင္းႏွင့္ ရက္ရက္စက္စက္ ဆက္ဆံျခင္း၊
(၂) လူတစ္ေယာက္၏ ဂုဏ္သိကၡာကုိ ထိခုိက္ညႇိဳးႏြမ္းေအာင္ ဆက္ဆံျခင္း၊ ဓားစာခံအျဖစ္ ေခၚေဆာင္ျခင္း၊
(၃) ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိျဖင့္ အရပ္သားမ်ားကုိ ပစ္မွတ္ထား တုိက္ခုိက္ျခင္း၊
(၄) ဂ်ီနီဗာသေဘာတူစာခ်ဳပ္က သတ္မွတ္ထားသည့္ သေကၤတမ်ားပါရွိသည့္ အေဆာက္အဦမ်ား၊ ပစၥည္းမ်ား၊ ေဆးဝါးဌာနမ်ားႏွင့္ ယာဥ္မ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တုိက္ခုိက္ဖ်က္ဆီးျခင္း၊
(၅) လူသားခ်င္းဆိုင္ရာ စာနာမႈဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ဖြ႔ဲမ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တုိက္ခုိက္ျခင္း၊
(၆) ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အထိမ္းအမွတ္မ်ား၊ ေဆး႐ုံမ်ားႏွင့္ လူနာမ်ားထားရွိသည့္ေနရာမ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တုိက္ခုိက္ျခင္း၊
(၇) လိင္ေစာ္ကားျခင္း၊ အတင္းအက်ပ္ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ ေစခုိင္းျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ရေစျခင္း၊ သားေၾကာျဖတ္ျခင္းႏွင့္ အျခားပံုစံမ်ားျဖင့္ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊
(၈) အသက္ (၁၅) ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားကို စစ္ပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ေစခုိင္းျခင္း၊
(၉) ရပ္ရြာလူထုမ်ားကို လံုၿခံဳေရးအေၾကာင္းေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း၊
(၁၀) ဒဏ္ရာရသည့္ တစ္ဖက္တပ္သားမ်ားကုိ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊
(၁၁) စစ္သံု႔ပန္းမ်ားကို တစ္ေယာက္မက်န္ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ၎တုိ႔၏ကုိယ္ခႏၶာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ ေဆး (သုိ႔မဟုတ္) သိပံၸပညာ စမ္းသပ္မႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊
(၁၂) လုိအပ္ခ်က္အရမဟုတ္ဘဲ လူထု၏ ကုိယ္ပုိင္ပစၥည္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ သိမ္းပုိက္ျခင္း သည္လည္း စစ္ရာဇဝတ္မႈေျမာက္သည္ဟု အေသးစိတ္ ထပ္မံဖြင့္ဆိုထားသည္။

၃။ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ၊ ဟိတ္ၿမိဳ႕မွ ICC ရံုးခ်ဳပ္

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံးအား စတင္ဖြဲ႔စည္းၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း စစ္ေဘးဒဏ္ေၾကာင့္ အျပစ္မဲ့ျပည္သူမ်ား၏ လူ႔အခြင့္ေရးဆိုင္ရာ ဆံုး႐ႈံးနစ္နာမႈမ်ားကို ျပန္လည္ကုစားႏိုင္ရန္အတြက္ အေရးယူအျပစ္ေပးမႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း ဟစ္တလာ ေခါင္းေဆာင္ေသာ နာဇီပါတီသည္ ဂ်ဴးလူမ်ဳိး (၆) သန္းေက်ာ္ အပါအဝင္ အျခားလူမ်ားအား လူသားခ်င္းမတရားမႈမ်ားျဖင့္ ရက္စက္ျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းကာ သတ္ျဖတ္ျခင္းမ်ား ျပဳမူခဲ့ၾကသည္။ အစြန္းေရာက္အမ်ဳိးသားေရးဝါဒကို က်င့္သံုးေသာ နာဇီပါတီသည္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ား၊ ဂ်စ္ပစီမ်ား၊ ကိုယ္အဂၤါ ခ်ဳိ႕တဲ့သူမ်ား၊ လိင္တူခ်စ္သူမ်ားကိုပါ မ်ဳိးျဖဳတ္သတ္ရန္ အစီအစဥ္ခ်မွတ္ခဲ့ကာ အျပစ္မဲ့ျပည္သူမ်ားစြာတို႔ကို အဆိပ္ေငြ႔မ်ားလႊတ္၍ အစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ စစ္အၿပီးတြင္ နာဇီစစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသာမက အရပ္သားတာဝန္ရွိသူမ်ား အပါအဝင္ စုစုေပါင္း လူအေယာက္ (၂ဝဝ) ေက်ာ္ကို ႏုရင္ဘတ္ၿမိဳ႕တြင္ စစ္ခံု႐ုံးတင္ စစ္ေဆးကာ ထိုက္တန္ေသာ အျပစ္ အသီးသီးေပးခဲ့သည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း ႏုရင္ဘတ္ခံု႐ုံးတြင္ ဥေရာပ၌ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ သံတမန္မ်ားႏွင့္ စစ္ဘက္အရာရွိႀကီးမ်ားကို ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္အတြင္း စီရင္ခ်က္မ်ားခ်ကာ အျပစ္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔အတူ အေရွ႕အာရွတြင္လည္း ဂ်ပန္မ်ား၏ ဖက္ဆစ္စနစ္ေၾကာင့္ တာဝန္ရွိသူမ်ားကုိ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ၊ တိုက်ဳိၿမိဳ႕တြင္ ခံု႐ုံးတင္စစ္ေဆး အျပစ္ေပးခဲ့သည္။ တိုက်ိဳခံု႐ုံး၌ အေရွ႕အာရွတြင္ စစ္ရာဇ၀တ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ဂ်ပန္ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ သံတမန္မ်ားႏွင့္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားကို အျပစ္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္တြင္ပင္ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းမွ စစ္ရာဇဝတ္မႈႏွင့္ လူမ်ိဳးသုဥ္း သတ္ျဖတ္သူမ်ားကို ဆက္လက္ရွာေဖြကာ အျပစ္ေပးစီရင္ျခင္းကိုလည္း လုပ္ေဆာင္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။

စစ္အတြင္းက်ဴးလြန္သူမ်ားကို ခံု႐ုံးတင္စစ္ေဆး အေရးယူမႈမ်ားသာမက အလားတူ လူသားခ်င္း မတရားသျဖင့္ ရက္စက္မႈ၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ား ထပ္မံမေပၚေပါက္ေစရန္အတြက္ အေလးထား ေဆာင္ရြက္လာခဲ့သည့္ ခံု႐ုံးတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အဆိုပါ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇ၀တ္မႈတရား႐ုံးတြင္ ကမာၻစစ္အတြင္း စစ္႐ႈံးသူမ်ားကိုသာ စီရင္ခဲ့ၿပီး စစ္ႏိုင္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားမွ က်ဴးလြန္သူ တစ္ဦးကိုမွ် အေရးယူခဲ့ျခင္းမရွိဟု ေထာက္ျပၾကသည္။

၁၉၄၆ ခုႏွစ္၊ ႏုရင္ဘတ္ေနာက္ပိုင္း အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး (International Criminal Court – ICC) ႏွင့္ လူသားျဖစ္မႈ ဆန္႔က်င္ေသာျပစ္မႈမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ႏုိင္ငံတကာျပစ္မႈဆုိင္ရာ ဥပေဒတစ္ခု လက္ခံေစရန္အတြက္ (International Criminal Code Prohibiting Crimes against Humanity) ကို ပဲရစ္ၿမိဳ႕တြင္ ႏုိင္ငံတကာ ညီလာခံတစ္ရပ္ က်င္းပၿပီး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။

၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၉) ရက္ေန႔တြင္ လူမ်ဳိးသုဥ္းသတ္ျဖတ္မႈကုိ ျပစ္မႈတစ္ခုခုအေပၚ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းႏွင့္ ကာကြယ္ျခင္း သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide) ကုိ ICC ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံက အတည္ျပဳလက္ခံခဲ့ၿပီး၊ ယင္းစာခ်ဳပ္ကုိ အေျခခံ၍ တရား႐ုံး တည္ေထာင္ရန္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကုိ ေလ့လာရန္အတြက္ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒေကာ္မရွင္ (International Law Commission – ILC) ကုိ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံက တာဝန္အပ္ႏွင္းခ့ဲသည္။

၁၉၄၉ – ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး၏ Draft Statute for an ICC တစ္ရပ္ကုိ ေရးဆြဲခဲ့ရာ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားက ဆန္႔က်င္ခ့ဲၾကသည္။ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇ၀တ္မႈတရား႐ုံးဖဲြ႔ရန္ အစီအစဥ္မ်ား ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာေနခဲ့ၾကၿပီး တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပင္ အစုိးရမ်ားက မိမိတို႔ျပည္သူမ်ားအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး အႀကီးအက်ယ္ခ်ိဳးေဖာက္မႈ၊ လက္နက္ကိုင္စစ္ပဲြမ်ားအတြင္း အျပစ္မဲ့ျပည္သူမ်ားအေပၚ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္လာခဲ့ၾကသည္။ (ဥပမာ – ကေမ႓ာဒီယား၊ ကိုဆိုဗို၊ ယူဂိုဆလားဗီးယား၊ ရ၀မ္ဒါ၊ ဆီယာလီယြန္၊ ကင္ညာ၊ အေရွ႕တီေမာႏိုင္ငံမ်ား စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။)

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုးအျပင္ ေကာင္းမြန္ေသာ တရားဥပေဒ၏ ကင္းလြတ္ခြင့္မ်ား ရရွိခံစားေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအေနျဖင့္ အမွန္တရားေကာ္မရွင္ (Truth Commission)၊ ေတာင္အာဖရိကႏွင့္ ယူဂိုဆလားဗီးယားတို႔တြင္ အထူးတရားခံု႐ုံး (ad Hoc Tribunal)၊ ရဝမ္ဒါတြင္ ႏိုင္ငံတကာ တရားစီရင္မႈမ်ားျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ေသာ အထူးတရား႐ုံး (Hybrid Court applying International Criminal Law) တို႔ကို ဖြဲ႔စည္းကာ ကေမ႓ာဒီးယား၊ အေရွ႕တီေမာ၊ ကိုဆိုဗို၊ ဆီယားလီယြန္ ၁၉၉၁ – ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ေဘာ့စနီးယား – ဟာဇီဂုိးဗီးနားႏွင့္ ခ႐ိုေအးရွား စစ္ပြဲတို႔အတြင္း ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္သူမ်ားကို အျပစ္ေပးအေရးယူႏိုင္ရန္အတြက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။

၄။ ICC ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ

ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း လတ္တေလာျဖစ္ပြားေနသည့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး R2P (Responsibility to Protect) အရ အကာအကြယ္ေပးရန္ တာ၀န္ရွိသည္ဆုိကာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ႏိုင္ငံတကာမွ လံုၿခံဳေရးအဖြဲ႔မ်ား ဝင္ေရာက္ၿပီး ရခိုင္အေရးတည္ၿငိမ္ေစရန္အတြက္ လုပ္ေဆာင္ရမည္ဟု ကုလသမဂၢတြင္ ဖိအားေပး တင္ျပေတာင္းဆိုေနၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွ တာဝန္ရွိသူအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ရခိုင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡမ်ားအတြင္း ႏိုင္ငံတကာဥပေဒမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္က်ဴးလြန္ခဲ့သည္ဟု စြပ္စြဲကာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး (International Criminal Court – ICC) တြင္ အေရးယူမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ ကုလသမဂၢလုံၿခံဳေရးေကာင္စီတြင္ အေနာက္အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ားမွ ေလာေဆာ္မႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ေနၾကသည္။

ျမန္မာ့အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး (International Criminal Court – ICC) တြင္ ခံု႐ုံးတင္စစ္ေဆးႏိုင္ရန္အတြက္ ရာဇဝတ္မႈအေျခခံေသာ သက္ေသအေထာက္အထား ေကာက္ယူျခင္းကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ လုပ္ေဆာင္လ်က္ရွိရာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္၏ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအေပၚ ၿဂိဳလ္တုဓာတ္ပံုမ်ားျဖင့္ ေထာက္လွမ္းျခင္း၊ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ေနသည္ဟု စြပ္စြဲျပသထုတ္ျပန္ေသာ ဓာတ္ပံုမ်ားသည္ မွန္ကန္မႈ ရွိ၊မရွိ စစ္ေဆးျခင္း၊ ဗြီဒီယိုမ်ား၊ အသံဖမ္းထားေသာ အေခြမ်ား၊ အျခားအဖဲြ႔အစည္းမ်ား၏ တင္ျပမႈမ်ားႏွင့္ မ်က္ျမင္သက္ေသ မွတ္တမ္းမ်ား၊ ေဆးမွတ္တမ္းမ်ား၊ သံတမန္မ်ား၊ သတင္းဌာနမ်ား၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာအဖဲြ႔မ်ားႏွင့္ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ဝန္ထမ္းမ်ား၏ အစီရင္ခံစာမ်ား၊ လူေသမွတ္တမ္း၊ သခႋ်ဳင္းမ်ားကို စစ္ေဆးျခင္းစသည္ျဖင့္ နည္းမ်ိဳးစုံကို အသုံးျပဳကာ လုပ္ေဆာင္ေနေပသည္။ သို႔ရာတြင္ ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္မွာ ေကာက္ယူစစ္တမ္းျပဳစုခဲ့ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ မွန္ကန္တိက်မႈ ရွိ၊ မရွိႏွင့္ ယံုၾကည္ရန္ ခိုင္မာျခင္း ရွိ၊ မရွိတို႔ကို တိက်ေသခ်ာစြာ စစ္ေဆးဆံုးျဖတ္ရန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ရခိုင္အေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး တပ္မေတာ္ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ တာဝန္ရွိသူမ်ားအား အေရးယူႏိုင္လိမ့္မည္ဟုလည္း ႏိုင္ငံတကာေရးရာေလ့လာသူမ်ားက ခန္႔မွန္း ေျပာဆိုမႈမ်ား ရွိေနသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ICC သို႔ တင္သြင္းႏိုင္ရန္အတြက္ ကုလသမဂၢ လုံၿခံဳေရးေကာင္စီ၏ အတည္ျပဳမႈကို ရယူရန္လိုအပ္မည္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအား ICC တြင္ ပါဝင္လက္မွတ္ေရးထိုးသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားမွ အေရးယူႏိုင္ရန္ တင္ျပေတာင္းဆိုထားေသာ္လည္း ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံ (၁၂၃) ႏိုင္ငံမွ လက္ခံသေဘာတူ ထားရွိသည့္ထဲတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနႏွင့္ ICC (Rome Statute) ၏ ဥပေဒမ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္ကာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ပါမည္ျဖစ္ေၾကာင္း လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိေပ။ ထို႔အတြက္ အေရးယူရန္ကိစၥမွာ လုံၿခံဳေရးေကာင္စီ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ မ်ားစြာအေရးႀကီးသည္ဟု သံုးသပ္ရမည္ ျဖစ္သည္။

ရခိုင္အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္မႈမ်ားရွိသည့္အတြက္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းမွ တာဝန္ရွိသည္ဆိုကာ ICC သို႔ တရားစြဲဆို အျပစ္ေပးႏိုင္ေရးသည္ အေရးႀကီးသည္ဆိုသည့္အျမင္မ်ား ရွိေနၾကသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ထိုကိစၥမ်ား၏ သေဘာသဘာဝႏွင့္ အမွန္တကယ္ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ အလားအလာ မည္မွ်ရွိသည္ဆိုသည္မွာ ခန္႔မွန္းရန္ ခက္ခဲေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံးႏွင့္ အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ ဒုတိယဆယ္စုႏွစ္အတြင္း တရား႐ုံးမ်ားအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားထက္ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာတို႔ကိုသာ ရင္ဆိုင္ေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။

ICC အေနျဖင့္ ၎၏ သေဘာတူညီခ်က္စာခ်ဳပ္အရ ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ ႏိုင္ငံသည္ ၎၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ နယ္နိမိတ္အတြင္း ရာဇတ္၀တ္မႈ က်ဴးလြန္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံအတြင္းမွ ျပည္သူမ်ားမွ တရားစြဲဆိုလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကုလသမဂၢမွ လႊဲေျပာင္းေပးအပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးအမႈမ်ားတြင္လည္းေကာင္း အလိုအေလွ်ာက္ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇတ္၀တ္မႈခံု႐ံုးတြင္ တရားခံအား ဖမ္းဆီးႏိုင္သည့္ ရဲတပ္ဖြဲ႔အင္အား မရွိေသာေၾကာင့္ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ရဲတပ္ဖြဲ႔မ်ားမွ တရားခံအားဖမ္းဆီးကာ တ႐ား႐ံုးသို႔ လႊဲေျပာင္း ေပးအပ္မွသာလွ်င္ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ ရခိုင္အေရး ပဋိပကၡႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတာ၀န္ရွိသူမ်ားအား ဘဂၤါလီမ်ားအေပၚတြင္ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားအတြက္ ႏိုင္ငံတကာ ခံု႐ံုးသို႔တင္၍ တရားစြဲဆိုသြားရန္ ၿဗိတိန္ပါလီမန္အမတ္ (၁၀၂) ေယာက္မွ လက္မွတ္ေရးထိုး ေတာင္းဆိုမႈမ်ား ရွိခဲ့သည္။ ပဋိပကၡမ်ား စတင္ျဖစ္ပြားသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္အား ႏိုင္ငံတကာမွ ဖိအားေပးမႈမ်ားရွိလာခဲ့ကာ ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာတြင္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္၏ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဘဂၤါလီလူမ်ိဳးအမ်ားအျပား ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဘက္သို႔ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္လာေၾကာင္း ထည့္သြင္းေရးသားထားသည္။ ထို႔အျပင္ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး႐ံုးမွလည္း ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း မြတ္ဆလင္လူနည္းစုအေပၚ လူမ်ိဳးသုဥ္း သတ္ျဖတ္မႈမ်ား ရွိေနေၾကာင္း စြပ္စြဲေျပာၾကားမႈမ်ားလည္း ေပၚထြက္ခဲ့သည္။ ယင္းအေျခအေနမ်ားအေပၚ အေျချပဳ၍ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္အေပၚတြင္ ႏိုင္ငံတကာမွ ဘဂၤါလီအေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ဖိအားေပးမႈမ်ား ပိုမို မ်ားျပားလာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ICC ဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္တြင္ ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေရးယူမည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မွာ အကန္႔အသတ္မ်ား ရွိေနႏိုင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းရသည္။

၅။ အေထြေထြ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ရခိုင္အေရးကိစၥတြင္ အဓိကဖိအားမ်ားကို ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံမွ အဓိကဦးေဆာင္ေနေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႔ရွိရသည္။ ၿဗိတိန္သည္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီတြင္ (၆) ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား အေရးယူႏိုင္ေရး ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ ၿဗိတိန္လႊတ္ေတာ္ရွိ ႏိုင္ငံျခားေရးရာေကာ္မတီ (Foreign Affairs Committee – FAC) ႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေကာ္မတီ (International Development Committee – IDC) တို႔က ရခိုင္ျပည္နယ္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးၾကားနာမႈမ်ား ျပဳလုပ္ကာ ဖိအားေပးႏိုင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ေနပါသည္။ ၎တို႔၏ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားသည္ အခ်က္အလက္အမွားမ်ားေပၚ အေျခခံထားၿပီး ရခိုင္ေဒသျဖစ္စဥ္မ်ားအျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရွ႕ေျမာက္ေဒသရွိ ပဋိပကၡမ်ားကိုလည္း လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ဖိအားေပး အေရးယူႏိုင္ရန္ ႀကိဳးစားေနၾကသည္။

ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီေပးေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ၀င္ေရာက္ခြင့္ရရွိရန္၊ UN Fact Finding Mission အား ျမန္မာမွ လက္ခံေစရန္၊ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္၏ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားကို အျမန္ဆံုး အျပည့္အ၀ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္စသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကို ဆက္လက္ဖိအားေပး လုပ္ေဆာင္လာမည္ဟု ခန္႔မွန္းရပါသည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ကို လူမ်ိဳးသုဥ္း သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းစသည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ားေအာက္မွ ICC သို႔ တင္ပို႔တရားစြဲဆိုရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္း၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ဆက္စပ္မႈရွိသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ပိတ္ဆို႔ျခင္း၊ တပ္မေတာ္၏ လက္နက္၀ယ္ယူမႈ ပိတ္ပင္ထားသည္ကို သက္တမ္းတိုးျခင္းမ်ား ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနမည္ဟု သံုးသပ္ႏိုင္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနီးကပ္ဆံုးမိတ္ဖက္ဟု သံုးသပ္ရမည့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအေနျဖင့္လည္း ရခိုင္အေရးကိစၥတြင္ ေဘာင္တစ္ခုအတြင္းမွသာ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း လုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း ေတြ႔ျမင္ ရမည္ျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ မဟာဗ်ဴဟာက်သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အကူအညီေပးျခင္းအျပင္ ႏိုင္ငံတကာမ်က္ႏွာစာတြင္ ၎၏ပံုရိပ္အား တိုးတက္လာေစေရးကိစၥရပ္မ်ားအၾကား လိုအပ္သလို လႈပ္ရွား ကစားေနမည္ဟု ခန္႔မွန္းရပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ တ႐ုတ္တို႔၏ အကူအညီအား အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တစ္ခုထိ လိုအပ္ေနမည္ျဖစ္ၿပီး ယင္းအကူအညီကို မည္သည့္တန္ဖုိးျဖင့္ ဖလွယ္ရယူမည္နည္းဆိုသည္မွာ ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားရမည့္ ကိစၥျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအၾကား သမိုင္းေၾကာင္းမ်ားအရ တ႐ုတ္တို႔၏ အကူအညီကို မည္မွ်အထိ ရယူမည္ဆိုသည္ႏွင့္ မည္မွ်အထိ ယံုၾကည္စြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မည္ ဆိုသည္မွာ အေရးႀကီးေသာအခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္ရပါသည္။

ဥေရာပသမဂၢအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ဖိအားမ်ားကိုသာ ေပးေနမည့္ အေနအထားဟု သံုးသပ္ ရပါသည္။ ဥေရာပသမဂၢသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာတြင္ အစိုးရမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ျပည္ပသတင္းမီဒီယာမ်ားႏွင့္ ျပည္ပရွိ ဘဂၤါလီအေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားထံမွသာ သတင္းမ်ားရယူ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ကို ေလ့လာေတြ႔ရွိရသည္။ ထို႔အျပင္ (၇၂) ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံ တတိယေကာ္မတီ အစည္းအေ၀းတြင္ OIC မွ တင္သြင္းသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ Country Specific Resolution အဆိုမူၾကမ္းကို OIC ႏွင့္ အနီးကပ္ညႇိႏႈိင္းခဲ့ၿပီး အဆိုမူၾကမ္းကိုလည္း ေထာက္ခံခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ဥေရာပသမဂၢအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ရခုိင္အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဖိအားေပးမႈမ်ား ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ဖြယ္ရွိၿပီး OIC ႏိုင္ငံမ်ား၏ သေဘာထားႏွင့္ တူညီစြာပင္ ဖိအားေပးလာႏိုင္သည္ဟု သံုးသပ္ရပါသည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္မူ ယခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အထူးတလည္ စိတ္၀င္စားျခင္းမ်ိဳး ျပသခဲ့ျခင္းမရွိဘဲ ယခုအခါရပ္တည္ခ်က္မ်ား ေျပာင္းလဲလာသည္ဟု သံုးသပ္ရပါသည္။ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ အၿမဲတမ္းကိုယ္စားလွယ္ နစ္ကီဟာေလသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ဖိအားေပး၍ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ လိုလားသူျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ ယခုအခါ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ ႐ိုက္တာသတင္းေထာက္ ႏွစ္ဦး ဖမ္းဆီးခံထားရသည္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ျမန္မာ့အေရးတြင္ ပိုမိုပါ၀င္စြက္ဖက္လာသည္ကို ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ ထို႔အျပင္ အင္အားႀကီးထြားလာေသာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအတြက္လည္း ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး ျဖစ္စဥ္မ်ားအေပၚ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ေနမည္ဟု ယူဆရပါသည္။

ရခုိင္ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ အဓိကဆက္စပ္ေနေသာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကမူ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ခ်ိတ္ဆက္ေနၿပီး အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားသို႔လည္း ခ်ဥ္းကပ္ကာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အတြက္ အသာစီးရရွိမည့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ရွိတ္ဟာဆီနာသည္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ အန္တိုနီယို ဂူတားရက္စ္ထံသို႔ ဘဂၤါလီအေရးကိစၥကို လုံၿခံဳေရးေကာင္စီသို႔ တင္ျပေပးမႈအတြက္ ေက်းဇူးတင္ရွိပါေၾကာင္းႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သို႔ လာေရာက္လည္ပတ္ၿပီး ဘဂၤါလီမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုႏိုင္ရန္ ဖိတ္ၾကားခဲ့ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္ဟု သိရွိရသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးသည္လည္း ႐ုရွားႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္စဥ္ ဘဂၤါလီအေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္၊ အကူအညီေပးရန္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ဖိအားေပးရန္တို႔ကို ႐ုရွားႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအား ေျပာၾကားခဲ့သည္ဟု သိရွိရသည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာ – ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏွစ္ႏိုင္ငံနယ္စပ္တြင္ Safe Zone ေပၚေပါက္လာေရး၊ ျမန္မာဘက္မွ လံုၿခံဳေရးတာ၀န္ရွိသူမ်ားအား ICC သို႔ တင္ပို႔တရားစြဲဆိုႏိုင္ေရး၊ ကုလသမဂၢ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းမႈတပ္မ်ား ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေစေရးတို႔ကို ဦးတည္လႈပ္ရွားေနသည္ဟု သံုးသပ္ရပါသည္။

ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီ (United Nations Security Council – UNSC) မွ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ လာေရာက္ခဲ့သည့္ ခရီးစဥ္ကို သံုးသပ္ရပါမူ ရခိုင္အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ႀကိဳတင္ဆံုးျဖတ္ထားသည္မ်ားကို အတည္ျပဳရန္သာ ဦးစားေပးခဲ့သည္ဟု ယူဆႏိုင္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသမွ ပဋိပကၡမ်ားကိုလည္း ထည့္သြင္းေျပာဆိုလာျခင္းကိုလည္း ေတြ႔ရွိရသည္။ ခရီးစဥ္အၿပီးတြင္ နယူးေယာက္၌ ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ရပ္ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ရာ ဘဂၤါလီမ်ားအတြက္ Safe Zone ရရွိေရး၊ ႏိုင္ငံသားျပဳခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ရရွိေရး၊ ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ လိင္အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ျခင္းကို စိုးရိမ္မိျခင္း အစရွိသည့္ အခ်က္မ်ားအေပၚ ေဆြးေႏြးခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီႏွင့္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံတို႔ ပူးေပါင္းၿပီး ျမန္မာ့တပ္မေတာ္အေပၚ ဖိအားေပးျခင္းမ်ား ပိုမိုလုပ္ေဆာင္လာမည္ဟု သံုးသပ္ႏိုင္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရအေနျဖင့္မူ ဖိအားေပးမႈမ်ားအေပၚ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ခုခံကာကြယ္ရန္မွတစ္ပါး အျခားနည္းလမ္းကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖြယ္မရွိပါ။ လႈပ္ရွားတံု႔ျပန္ႏိုင္စြမ္း အလြန္နည္းပါးေနသည့္ မီဒီယာပိုင္း၊ ျပန္ၾကားေရးပိုင္းတို႔ကို ပိုမိုအားေကာင္းေစရန္ ျပင္ဆင္ၿပီး မိမိဘက္မွ အေျခအေနမွန္မ်ားကို ႏိုင္ငံတကာသို႔ တင္ျပႏိုင္ရန္မွာ အေရးႀကီးကိစၥ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနအေနျဖင့္လည္း သံတမန္ပိုင္းဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္သင့္သည္မ်ားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ႏွင့္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ပါမည္။ အကယ္၍ ႏိုင္ငံတကာမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ေတာင္းဆိုခ်က္မူၾကမ္းမ်ား ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါက မိမိႏိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ထိပါးေစမည့္ အခ်က္အလက္မ်ား၊ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ အားနည္းခ်ိနဲ႔ေစမည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ထုတ္ႏုတ္ကန္႔ကြက္ရန္ကိုသာ အဓိကဦးတည္ ေဆာင္ရြက္ရမည္ဟု သံုးသပ္ရပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာဖိအားႏွင့္ စြပ္စြဲအေရးယူမႈမ်ားကို ခုခံကာကြယ္ရန္မွာ –
၁။ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရႏွင့္ တပ္မေတာ္တို႔သည္ အတူေဆြးေႏြး၍ ပူးေပါင္းလက္တြဲၿပီး တြန္းလွန္ႏိုင္ရန္ လိုအပ္ပါမည္။
၂။ ႏိုင္ငံတကာမွ ထင္ေၾကးေပးစြပ္စြဲေနသည့္ စြပ္စြဲခ်က္မ်ား ဟုတ္မွန္ျခင္းမရွိေၾကာင္း သက္ေသ အေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ ျပန္လည္ေခ်ပႏိုင္ရန္ ျပင္ဆင္ထားသင့္ပါသည္။
၃။ ICC ၏ ႀကိဳးပမ္းေနမႈမ်ားသည္ UN Security Council ၏ Resolution လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ရွိမသြားေအာင္ ကာကြယ္ရန္ လိုအပ္ပါမည္။
၄။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ မိမိ၏မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ တ႐ုတ္ႏွင့္႐ုရွားအေပၚ မွီခိုအားထားေနရမႈသည္လည္း အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိသာ ရရွိႏိုင္မည္ကို ႀကိဳတင္သိျမင္ထားၿပီး အျခားနည္းလမ္းမ်ားကိုလည္း စဥ္းစားျပင္ဆင္ထားသင့္ပါသည္။
၅။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အေရးယူျခင္းမွ ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္၊ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမွန္သမွ်ကို အဆင္သင့္အေနအထား ျပင္ဆင္လုပ္ေဆာင္ထားရန္ လိုအပ္ပါမည္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုပါက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ႏိုင္ငံတကာမွ ဖိအားသက္ေရာက္မႈမ်ားသည္ ယခင္အစိုးရမ်ား လက္ထက္ကထက္ ပိုမိုတိုးပြားလာဖြယ္ရွိၿပီး ဘက္စံုေထာင့္စံုမွ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ထိုးႏွက္ခ်က္မ်ားလည္း သက္ေရာက္လာမည္ဟု ခန္႔မွန္းရပါသည္။ မိမိႏိုင္ငံေတာ္၏ တည္ရွိမႈႏွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ကာကြယ္ရန္မွာ လက္ရွိအစိုးရ၊ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားျပည္သူလူထု တစ္ရပ္လံုးက လက္တြဲပူးေပါင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရမည့္ အေနအထားသို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္ပါေၾကာင္း တင္ျပရင္း ဤေကာက္ႏုတ္ခ်က္စာတမ္းကို နိဂံုးခ်ဳပ္အပ္ပါသည္။
ေသနဂၤမဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးအဖြဲ႔
TISS – Myanmar