(ကမာၻ႔ေရးရာ အမွတ္ ၂၀၊ ဇြန္ ၂၀၂၃ တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိေသာ ေဆာင္းပါး ျဖစ္ပါသည္။)
စံခ်ိန္ခ်ိဳးသည့္ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ကမာၻ႔စစ္အသုံးစရိတ္
နိဒါန္း
စေတာ့ဟုမ္း ႏိုင္ငံတကာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သုေတသန အင္စတီက်ဴ (SIPRI) က ၂၀၂၃ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္ေသာ စာတမ္းအရ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ထက္ ၃ ဒႆမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လာၿပီး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၂၄၀ ဘီလီယံအထိ ေရာက္ရွိသြားေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။ တစ္ကမာၻလုံး၏ စစ္အသုံးစရိတ္သည္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ၁၉ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးတက္လာပါသည္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ ႏွစ္စဥ္ ျမင့္တက္ သုံးစြဲေနျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၏ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ တစ္ႏွစ္ခ်င္း ႏႈိင္းယွဥ္ပါက ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ အတြင္း အျမင့္မားဆုံးသို႔ ေရာက္ရွိေနပါသည္။ စစ္အသုံးစရိတ္ အမ်ားဆုံး သုံးစြဲေနေသာ ႏိုင္ငံ ၃ ႏိုင္ငံမွာ အေမရိကန္၊ တ႐ုတ္ႏွင့္ ႐ုရွားတို႔ ျဖစ္ကာ တစ္ကမာၻလုံး၏ ၅၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ သုံးစြဲထားပါသည္။
၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြက္ ကမာၻ႔စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံး ႏိုင္ငံမ်ား
၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြင္း ကမာၻေပၚတြင္ စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံး ၁၅ ႏိုင္ငံတို႔၏ အသုံးစရိတ္စုစုေပါင္းမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁,၈၄၂ ဘီလီယံျဖစ္ရာ ရာခိုင္ႏႈန္းအားျဖင့္ ၈၂ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရွိေနပါသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲစတင္ ျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံအလိုက္ စစ္အသုံးစရိတ္ သုံးစြဲမႈ အဆင့္မ်ား ေျပာင္းလဲခဲ့ပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ႐ုရွားသည္ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ၉ ဒႆမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲခဲ့ရာ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္က ပၪၥမေျမာက္ အမ်ားဆုံး သုံးစြဲသူေနရာမွ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ တတိယအမ်ားဆုံး စစ္အသုံးစရိတ္သုံးစြဲသူ ျဖစ္လာပါသည္။ ယူကရိန္းသည္လည္း ၎၏ စစ္အသုံးစရိတ္အား ၆၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲခဲ့ရာ အဆင့္ ၁၁ ျဖင့္ ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ ထိပ္တန္း ၁၅ ႏိုင္ငံတြင္ ပါဝင္လာခဲ့ပါသည္။
အျခားထင္ရွားေသာ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားမွာ ထိပ္တန္း ၁၅ ႏိုင္ငံတြင္ ေဆာ္ဒီအာေရဗီးယားႏိုင္ငံသည္ အဌမေျမာက္အဆင့္မွ ပဥြမေျမာက္အဆင့္သို႔ တိုးတက္လာကာ ယူေက၊ ဂ်ာမနီႏွင့္ ျပင္သစ္တို႔၏ ေရွ႕သို႔ ေရာက္ရွိေနရာယူထားပါသည္။ အေမရိကန္ (၃၉ ရာခိုင္ႏႈန္း) ႏွင့္ တ႐ုတ္ (၁၃ ရာခိုင္ႏႈန္း) တို႔သည္ ကမာၻ႔စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံး ႏွစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနကာ ႐ုရွား (၃ ဒႆမ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ အိႏၵိယ (၃ ဒႆမ ၆ ရာခိုင္ႏႈန္း) ႏွင့္ ေဆာ္ဒီအာေရဗီးယား (၃ ဒႆမ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္း) တို႔သည္ ထိပ္တန္း ၅ ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။ ထိုကမာၻ႔စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံး ထိပ္တန္း (၅) ႏိုင္ငံ၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြင္း စုစုေပါင္း စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ၆၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္သည္။
ထိပ္တန္း ၁၅ ႏိုင္ငံအနက္ ၆ ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ ဂ်ပန္၊ ႐ုရွား၊ ယူကရိန္းႏွင့္ ယူေကတို႔၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ၎တို႔၏ စစ္အသုံးစရိတ္အား ႏိုင္ငံအလိုက္ ဂ်ီဒီပီအခ်ိဳးအရလည္း တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲခဲ့ၾကပါသည္။ ယူကရိန္းသည္ ၎၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္အား ဂ်ီဒီပီ၏ ၃၄ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲခဲ့ရာ ဂ်ီဒီပီအခ်ိဳးအရ ကမာၻေပၚတြင္ အမ်ားဆုံး သုံးစြဲေသာ ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။
ကမာၻ႔ေဒသႀကီးမ်ားအလိုက္ စစ္အသုံးစရိတ္ သုံးစြဲမႈ
အေမရိကတိုက္မွ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကမာၻ႔ေဒသႀကီးမ်ားအလိုက္ စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံး သုံးစြဲေသာ ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ၿပီး ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ကမာၻ႔စုစုေပါင္း စစ္အသုံးစရိတ္၏ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိပါသည္။ အာရွတိုက္ႏွင့္ သမုဒၵရာရပ္ဝန္းေဒသမွ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ဒုတိယေနရာလိုက္ၿပီး ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ၂၆ ရာခိုင္ႏႈန္း သုံးစြဲခဲ့ပါသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ဥေရာပတိုက္သည္ ၂၁ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသသည္ ၈ ဒႆမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းတို႔ျဖင့္ အသီးသီး သုံးစြဲခဲ့ၾကပါသည္။ အာဖရိကတိုက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြက္ စုစုေပါင္း စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ၁ ဒႆမ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ျဖစ္ရာ ကမာၻ႔ေဒသႀကီးမ်ားအလိုက္ အနည္းဆုံး သုံးစြဲမႈ ျဖစ္ပါသည္။
႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲႏွင့္ အေရွ႕အာရွမွ တင္းမာမႈမ်ားသည္ စစ္အသုံးစရိတ္ ပိုမိုသုံးစြဲမႈအား ျဖစ္ေပၚေစသည္။
တစ္ကမာၻလုံး စစ္အသုံးစရိတ္ သုံးစြဲျခင္းျမင့္မားမႈသည္ ရွစ္ႏွစ္ဆက္တိုက္ တိုးျမင့္လာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႐ုရွားႏွင့္ ယူကရိန္းတို႔၏ သုံးစြဲမႈမ်ားအား ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ထားသည့္အတြက္ ဥေရာပတိုက္၏ သုံးစြဲမႈမွာ (၁၃) ရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္ အျမင့္ဆုံး ျဖစ္လာပါသည္။ ယူကရိန္းအား စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အေထာက္အပံ့မ်ား ေပးျခင္း၊ ႐ုရွား၏ စစ္ေရးအေျခအေနႏွင့္ အေရွ႕အာရွမွ တင္းမာမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ စစ္အသုံးစရိတ္ ခြဲေဝသုံးစြဲေရးဆိုင္ရာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားအေပၚ လႊမ္းမိုးလ်က္ ရွိေသာအခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ကုန္လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားအတြင္း စစ္အသုံးစရိတ္ ဆက္တိုက္ဆိုသလို ျမင့္တက္လာရျခင္းသည္ မိမိတို႔အေနျဖင့္ လုံၿခဳံမႈကင္းမဲ့ေနေသာ ကမာၻေပၚတြင္ ေနထိုင္ေနရျခင္းကို ျပသေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း SIPRI ၏ စစ္အသုံးစရိတ္ႏွင့္ လက္နက္ထုတ္လုပ္ေရးအစီအစဥ္ဆိုင္ရာ အႀကီးတန္း သုေတသီ Dr. Nan Tian က သုံးသပ္ပါသည္။ မေဝးေတာ့သည့္ အနာဂတ္တိုင္ တိုးတက္လာဖြယ္ မရွိေသးသည့္ ယိုယြင္းပ်က္စီးေနေသာ လုံၿခဳံေရး ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေနကို တုံ႔ျပန္ရန္အတြက္ ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ စစ္အင္အားကို တိုးခ်ဲ႕ေနၾကရေၾကာင္း ၎က သုံးသပ္သည္။
စစ္ေအးတိုက္ပြဲေခတ္ စစ္အသုံးစရိတ္ အေျခအေနထိ ျမင့္တက္သုံးစြဲေနေသာ ဥေရာပ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အ ေနာက္ပိုင္း
ဥေရာပ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ပိုင္းႏိုင္ငံမ်ား၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၃၄၅ ဘီလီယံအထိ ေရာက္ရွိလာသည္။ စစ္ေအးတိုက္ပြဲအဆုံးသတ္ကာလျဖစ္ေသာ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္က စစ္အသုံးစရိတ္အား ေက်ာ္လြန္ သုံးစြဲျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ထက္ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမိုသုံးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလက ႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲ စတင္ျဖစ္ပြါးခ်ိန္မွ စတင္ကာ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားသည္ ၎တို႔၏ စစ္အသုံးစရိတ္အား သိသိသာသာ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲေနၾကၿပီး အျခားႏိုင္ငံမ်ားကလည္း ေနာက္ဆယ္စုႏွစ္ တစ္စုေက်ာ္အထိ တိုးျမႇင့္သုံစြဲရန္ အစီအစဥ္မ်ားအား ေၾကညာခဲ့ၾကပါသည္။
႐ုရွား – ယူကရိန္း စစ္ပြဲသည္ ဥေရာပ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ပိုင္းႏိုင္ငံမ်ား၏ စစ္အသုံးစရိတ္ သုံးစြဲရန္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားအား တိုက္႐ိုက္ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ႏိုင္ငံ့အစိုးရမ်ားသည္ ႏွစ္ရွည္စီမံကိန္းမ်ားျဖင့္ စစ္အသုံးစရိတ္ တိုးျမႇင့္ရန္ ဆုံးျဖတ္လာၾကသည္။ အက်ိဳးရလဒ္အေနျဖင့္ လာမည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ဥေရာပ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ပိုင္းႏိုင္ငံမ်ား၏ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ဆက္လက္ ျမင့္တက္ေနမည္ဟု သုံးသပ္ရပါသည္။ သိသာထင္ရွားေသာ စစ္အသုံးစရိတ္တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲမႈမ်ားမွာ ဖင္လန္ (၃၆ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ လစ္သူေရးနီယား (၂၇ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ ဆြီဒင္ (၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္း) ႏွင့္ ပိုလန္ (၁၁ ရာခိုင္ႏႈန္း) တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
၂၀၂၂ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ စတင္ေသာ ႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ စစ္အသုံးစရိတ္သုံးစြဲျခင္းဆိုင္ရာ ဆုံးျဖတ္ ခ်က္မ်ားအား အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိသည္မွာ မွန္ကန္ေသာ္လည္း ထိုအခ်ိန္မတိုင္မီကပင္ ႐ုရွားအေပၚ စိုးရိမ္မႈမ်ား ရွိေနေၾကာင္း SIPRI ၏ စစ္အသုံးစရိတ္ႏွင့္ လက္နက္ထုတ္လုပ္ေရးအစီအစဥ္ဆိုင္ရာ သုေတသီ Lorenzo Scarazzato က သုံးသပ္ပါသည္။ ႐ုရွားက ခ႐ိုင္းမီးယားအား ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ၿပီး ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွ စတင္ကာ ယခင္အေရွ႕အုပ္စုဝင္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားသည္ ၎တို႔၏ စစ္အသုံးစရိတ္ကို ႏွစ္ဆေက်ာ္ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲေနၾကပါသည္။
႐ုရွားႏွင့္ ယူကရိန္းတို႔က စစ္ပြဲအရွိန္ ျမင့္မားလာသည္ႏွင့္အမွ် စစ္အသုံးစရိတ္ တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲလာျခင္း
႐ုရွား၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၈၆ ဒႆမ ၄ ဘီလီယံျဖစ္ရာ ၉ ဒႆမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမင့္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ဂ်ီဒီပီ ၏ ၄ ဒႆမ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ၿပီး ၂၀၂၁ ခုႏွစ္က ၃ ဒႆမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိခဲ့သည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ႐ုရွားက ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားအရ စစ္အသုံးစရိတ္တြင္ အႀကီးမားဆုံး အစိတ္အပိုင္းျဖစ္သည့္ အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရး အသုံးစရိတ္သည္ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ လ်ာထား ဘတ္ဂ်က္ စီမံခ်က္ထက္ ၃၄ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမင့္လာေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြက္ လ်ာထားဘတ္ဂ်က္ႏွင့္ အမွန္တကယ္ အသုံးစရိတ္ ကြာျခားရျခင္းမွာ ယူကရိန္းတြင္ သုံးစြဲရန္ ႀကိဳတင္ေမွ်ာ္မွန္းထားသည္ထက္ ပိုမိုမ်ားျပားေနျခင္းေၾကာင့္ဟု SIPRI က သုံးသပ္ထားသည္။
ယူကရိန္း၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄၄ ဘီလီယံအထိ ေရာက္ရွိသြားသည္။ ဤသည္မွာ ၆၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ျမင့္တက္ျခင္းျဖစ္ရာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ တစ္ႏွစ္အတြင္း အျမင့္ဆုံး စစ္အသုံးစရိတ္ သုံးစြဲေသာႏိုင္ငံအျဖစ္ SIPRI တြင္ မွတ္တမ္းဝင္ေလသည္။ ယူကရိန္းသည္ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္က စစ္အသုံးစရိတ္သည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၃ ဒႆမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိရာက ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ၃၄ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။
ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ျမင့္မားေနေသာ္လည္း စစ္အသုံးစရိတ္ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲေနသည့္ အေမရိကန္
အေမရိကန္သည္ ကမာၻ႔စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံးႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္ဗိုလ္စြဲထားဆဲ ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၈၇၇ ဘီလီယံ ျဖစ္ရာ တစ္ကမာၻလုံး စစ္အသုံးစရိတ္၏ ၃၉ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ ကမာၻ႔ဒုတိယ စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံးျဖစ္ေသာ တ႐ုတ္ထက္ ၃ ဆ ပိုမိုမ်ားျပားေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္၏ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ၀ ဒႆမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လာသည္ ျဖစ္ရာ ယူကရိန္းအား စစ္ေရးဆိုင္ရာ အကူအညီမ်ား မႀကဳံစဘူး ထူးကဲစြာ အကူအညီေပးေနျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း SIPRI က သုံးသပ္သည္။ အေမရိကန္၏ စစ္အသုံးစရိတ္အခ်ိဳးအစားအရ၊ ရာခိုင္ႏႈန္းအနည္းငယ္ တိုးလာသည့္တိုင္ ကမာၻ႔စစ္အသုံးစရိတ္ အဆင့္အေပၚ သိသာထင္ရွားေသာ သက္ေရာက္မႈရွိသည္။
၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္က ယူကရိန္းအား အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၉ ဒႆမ ၉ ဘီလီယံ တန္ဖိုးရွိ စစ္ေရးအကူအညီမ်ား ေပးအပ္ခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအား တစ္ႏွစ္အတြင္း စစ္ေရးအကူအညီ အမ်ားဆုံး ေထာက္ပံ့ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ေသာ္လည္း အေမရိကန္ စစ္အသုံးစရိတ္ စုစုေပါင္း၏ ၂ ဒႆမ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိသည္။
၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္သည္ ၎၏ စစ္အသုံးစရိတ္အား စစ္ဆင္ေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၉၅ ဘီလီယံ၊ ပစၥည္းဝယ္ယူေရး၊ သုေတသနႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၆၄ ဘီလီယံႏွင့္ စစ္သည္မ်ားအတြက္ ၁၆၇ ဘီလီယံ ခြဲေဝ သုံးစြဲခဲ့သည္။
အာရွတိုက္ႏွင့္ သမုဒၵရာ ရပ္ဝန္းေဒသမွ တ႐ုတ္ႏွင့္ ဂ်ပန္တို႔၏ တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲမႈမ်ား
အာရွတိုက္ႏွင့္ သမုဒၵရာ ရပ္ဝန္းေဒသမွ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြက္ စုစုေပါင္း စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅၇၅ ဘီလီယံ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္မွာ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ကထက္ ၂ ဒႆမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ကထက္ ၄၅ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း အက်မရွိ ဆက္တိုက္ တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲေနျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယႏွင့္ ဂ်ပန္ ၃ ႏိုင္ငံေပါင္း၏ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ေဒသတစ္ခုလုံး၏ ေလးပုံ သုံးပုံ နီးပါး (၇၃ ရာခိုင္ႏႈန္း) ရွိပါသည္။
အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံမ်ား၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္ စုစုေပါင္းမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၉၇ ဘီလီယံရွိရာ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ကထက္ ၃ ဒႆမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အေရွ႕အာရွေဒသတြင္ စစ္အသုံးစရိတ္ အမ်ားဆုံးသုံးစြဲေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ တ႐ုတ္၊ ေတာင္ကိုရီးယားႏွင့္ ဂ်ပန္တို႔ျဖစ္ပါသည္။ တ႐ုတ္သည္ အေရွ႕အာရွ ေဒသ၏ ၇၄ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ေတာင္ကိုရီးယားသည္ ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ဂ်ပန္သည္လည္း ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္းတို႔ကို ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြင္း သုံးစြဲခဲ့ၾကသည္။
တ႐ုတ္သည္ ကမာၻ႔ဒုတိယေျမာက္ အမ်ားဆုံး စစ္အသုံးစရိတ္ သုံးစြဲသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၉၂ ဘီလီယံ သုံးစြဲခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ထက္ ၄ ဒႆမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ထက္ ၆၃ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမႇင့္သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္၏ စစ္အသုံးစရိတ္သည္ ၂၈ ႏွစ္ ဆက္တိုက္ တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ေတာင္ကိုရီးယား၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄၆ ဒႆမ ၄ ဘီလီယံျဖစ္ၿပီး ၂ ဒႆမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းခဲ့ပါသည္။ ဤသည္မွာ စစ္အသုံးစရိတ္အား ၂၂ ႏွစ္ ဆက္တိုက္ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲခဲ့ၿပီးေနာက္ ပထမဆုံးအျဖစ္ ျပန္လည္ က်ဆင္းသြားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္က ၂ ဒႆမ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲခဲ့ေသာ္လည္း ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ေလ်ာ့က် သုံးစြဲရျခင္းမွာ ေငြးေၾကးေဖာင္းပြမႈေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါသည္။
ဂ်ပန္၏ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၄၆ ဘီလီယံျဖစ္ရာ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ထက္ ၅ ဒႆမ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ဂ်ီဒီပီ၏ ၁ ဒႆမ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္း သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။ ဂ်ီဒီပီ၏ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းအထက္သို႔ သုံးႏွစ္ဆက္တိုက္အျဖစ္လည္း တိုးျမႇင့္သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္မွာ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း အျမင့္ဆုံး သုံးစြဲျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ျပန္ေသာ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရး မဟာဗ်ဴဟာအရ ဂ်ပန္သည္ တ႐ုတ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ ႐ုရွားတို႔၏ ႀကီးထြားလာေသာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားအား တုံ႔ျပန္ႏိုင္ရန္အတြက္ လာမည့္ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ၎၏ စစ္ေရးစြမ္းရည္အား တိုးျမႇင့္ရန္ အေမွ်ာ္အျမင္ ႀကီးမားစြာျဖင့္ စီမံခ်က္ခ် လုပ္ေဆာင္ေနၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရသည္။ ၂၀၂၇ ခုႏွစ္အေရာက္တြင္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲသြားရန္လည္း လ်ာထားပါသည္။
ဂ်ပန္သည္ ၎၏ စစ္ေရးမူဝါဒအား နက္နဲသိမ္ေမြ႕စြာ ေျပာင္းလဲေနၾကာင္းႏွင့္ ဂ်ပန္အား ခ်မွတ္ထားသည့္ ဒုတိယကမာၻစစ္ၿပီးေခတ္ စစ္ေရးစြမ္းရည္ႏွင့္ စစ္အသုံးစရိတ္ဆိုင္ရာ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားအား ေလ်ာ့ခ်မည့္ပုံ ရွိေနေၾကာင္း SIPRI က သုံးသပ္သည္။
အျခားထင္ရွားေသာ ျဖစ္ေပၚ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား
၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြက္ အမွန္စစ္အသုံးစရိတ္မွ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈေၾကာင့္ နိမ့္ပါးေနေသာ္လည္း ႏိုင္ငံအမ်ားအတြက္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအတြင္း တစ္ဟုန္ထိုး ျမင့္တက္သုံးစြဲမႈျဖစ္သည္။ တစ္ကမာၻလုံး၏ စစ္အသုံးစရိတ္ စုစုေပါင္း ၆ ဒႆမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမႇင့္လာျခင္း ျဖစ္သည္။
အိႏၵိယ၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၈၁ ဒႆမ ၄ ဘီလီယံျဖစ္ရာ ကမာၻ႔စတုတၳေျမာက္ စစ္အသုံးစရိတ္ အမ်ားဆုံးႏိုင္ငံျဖစ္လာသည္။ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ကထက္ ၆ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။
ကမာၻ႔ပၪၥမေျမာက္ စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံးႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်ႏိုင္ငံသည္ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ခန႔္မွန္း အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇၅ ဘီလီယံ သုံးစြဲခဲ့ရာ ယခင္ႏွစ္ကထက္ ၁၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။
ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံအေနျဖင့္မူ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃ ဒႆမ ၁ ဘီလီယံကို စစ္အသုံးစရိတ္အျဖစ္ သုံးစြဲခဲ့ရာ ၃၈ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလွ်ာ့ခ်သုံးစြဲခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားသည္ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္က ၅၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲခဲ့ဘူးသည္။
ေျမာက္အတၱလႏၲိတ္စာခ်ဳပ္အဖြဲ႔ (NATO) အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံအားလုံး၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြက္ စစ္အသုံးစရိတ္ စုစုေပါင္းမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂၃၂ ဘီလီယံျဖစ္ရာ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ကထက္ ၀ ဒႆမ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမႇင့္ သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။
ယူေကႏိုင္ငံသည္ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ဥေရာပတြင္ စစ္အသုံးစရိတ္အမ်ားဆုံး သုံးစြဲသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၆၈ ဒႆမ ၅ ဘီလီယံ သုံးစြဲခဲ့သည္။ ထိုအထဲမွ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂ ဒႆမ ၅ ဘီလီယံ (၃ ဒႆမ ၆ ရာခိုင္ႏႈန္း) သည္ ယူကရိန္းအား စစ္ေရးအကူအညီအျဖစ္ ေထာက္ပံ့ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ တူကီေရးသည္ စစ္အသုံးစရိတ္အျဖစ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀ ဒႆမ ၆ ဘီလီယံအား သုံးစြဲခဲ့ရာ တတိယေျမာက္ႏွစ္အျဖစ္ စစ္အသုံးစရိတ္ေလွ်ာ့ခ်သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။ ၎သည္ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ကထက္ ၂၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ေလွ်ာ့ခ်သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။
အီသီယိုးပီးယား၏ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စစ္အသုံးစရိတ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ ဘီလီယံသို႔ ေရာက္ရွိလာရာ ၈၈ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲရျခင္းမွာ အစိုးရသစ္အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံ၏ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ Tigray People’s Liberation Front သူပုန္အဖြဲ႔အား ရင္ဆိုင္ထိုးစစ္ဆင္ေနရျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု သုံးသပ္ရပါသည္။
စစ္အသုံးစရိတ္အား ဂ်ီဒီပီအခ်ိဳးအရ တိုင္းတာျခင္း
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ စစ္အသုံးစရိတ္အား ၎ႏိုင္ငံ၏ ဂ်ီဒီပီအခ်ိဳးအရ တိုင္းတာျခင္းသည္ တိုင္းျပည္က စစ္ေရးအေပၚ မည္မွ်စီးပြားေရးအရ က်ခံသုံးစြဲေနသည္ကို အလြယ္ကူဆုံး တိုင္းတာနည္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြင္း ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ စစ္အသုံးစရိတ္ ျမင့္တက္ခဲ့ေသာ္လည္း ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ဂ်ီဒီပီမွာလည္း ျမင့္တက္လာခဲ့ပါသည္။ ကမာၻ႔ေဒသႀကီးမ်ားအလိုက္ ေလ့လာၾကည့္မည္ဆိုပါက ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသသည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၃ ဒႆမ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္ အျမင့္ဆုံး သုံးစြဲေနပါသည္။ ဥေရာပတိုက္သည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၂ ဒႆမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အာဖရိကတိုက္သည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၁ ဒႆမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အာရွတိုက္ႏွင့္ သမုဒၵရာ ရပ္ဝန္းေဒသသည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၁ ဒႆမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အေမရိကတိုက္သည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၁ ဒႆမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္လည္းေကာင္း အသီးသီး သုံးစြဲခဲ့ၾကပါသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြက္ ဥေရာပတိုက္မွ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ပ်မ္းမွ် စစ္အသုံးစရိတ္တိုးတက္မႈမွာ ၀ ဒႆမ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ပါသည္။
နိဂုံး
စစ္အသုံးစရိတ္အား တိုးျမႇင့္သုံးစြဲျခင္းသည္ စစ္ပြဲကာလအတြင္း ေအာင္ျမင္မႈအား အဆုံးအျဖတ္ေပးႏိုင္သည္ ဟူေသာအခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားေနၾကဆဲျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယေန႔ကမာၻႀကီးသည္ သမား႐ိုးက်လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားႏွင့္ သမား႐ိုးက်မဟုတ္ေသာ လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားအား ဆက္တိုက္ဆိုသလိုပင္ ရင္ဆိုင္ေနၾကရပါသည္။ စစ္အသုံးစရိတ္ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံက မိမိတို႔ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရးအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ျဖစ္ပါသည္။ စစ္ပြဲတစ္ပြဲ ေအာင္ႏိုင္ေရး သို႔မဟုတ္ မိမိႏိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရး စြမ္းပကား ေတာင့္တင္းခိုင္မာေရးသည္ စစ္အသုံးစရိတ္ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲ႐ုံမွ် မလုံေလာက္ေတာ့ပဲ အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရး မဟာဗ်ဴဟာအပါအဝင္ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရး မဟာဗ်ဴဟာအား ေကာင္းမြန္ ျပည့္စုံစြာ ေရးဆြဲ က်င့္သုံး အေကာင္အထည္ ေဖာ္ျခင္းႏွင့္ သတ္မွတ္ထားေသာ ႏွစ္ကာလအပိုင္း အျခားအလိုက္ ျပန္လည္သုံးသပ္ ေရးသားျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္ျမင့္မားၿပီး စြမ္းရည္ျမင့္မားေသာ တပ္မေတာ္သားမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ေခတ္မီ မ်ိဳးခ်စ္တပ္မေတာ္တစ္ရပ္ ဖြဲ႔စည္းထားႏိုင္ျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္ျမင့္မားၿပီး က်န္းမာႀကံ့ခိုင္သည့္ ႏိုင္ငံသားမ်ား ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးႏိုင္ျခင္းႏွင့္ မိမိႏိုင္ငံအေပၚ စိတ္ထားမွန္ကန္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ထားႏိုင္ျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားအေပၚတြင္လည္း မူတည္ေနပါေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။
ေဒါက္တာႏိုင္ေဆြဦး
ေသနဂၤမဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးအဖြဲ႔
က်မ္းကိုးစာရင္း
- Is Military Expenditure a Reliable Indicator of Victory in an Interstate War? Jacques Fontanel, Vision of Humanity, March 2022
- SIPRI 2023 Report: World Military Expenditure Reaches New Record, Army Recognition, April 26, 2023
- Trends in World Military Expenditure, 2022, Nan Tian, Diego Lopes Da Silva, et al, SIPRI Fact Sheet, April 24, 2023
